Museumstuk - pelgrimsinsignes en st. Jacobsschelp

Riët Timmerman

In de Giessenkamer van museum Het Reghthuys bevinden zich enkele laatmiddeleeuwse pelgrimsinsignes. Zij maken deel uit van de Molenaarcollectie. In deze verzameling, voor een groot deel opgebaggerd uit de Giessen vlak bij het vroegere kasteel De Giessenburg, bevindt zich ook een zeer zeldzame pelgrimsschelp, te dateren tussen 1200 en 1570.

Wie in de middeleeuwen een bedevaartstocht maakte kocht als bewijsstuk of herinnering vaak een pelgrimsinsigne. Een tocht naar een heilige plaats kon als straf worden opgelegd en had een louterende werking. Er werden aflaten mee verdiend. Ook kon men een gunst afsmeken of dank zeggen voor een verhoorde bede. Vanaf de 12e eeuw werden bedevaarten meer en meer een massafenomeen. Daarom kwamen er artikelen op de markt die goedkoop en snel vervaardigd konden worden. Pelgrimssouvenirs van een lood-tin legering waren voor de meeste pelgrims betaalbaar. Bovendien heeft tin een laag smeltpunt zodat er snel veel insignes geproduceerd konden worden. De pelgrimstekens waren in eerste instantie kleine plaquettes met de afbeelding van de vereerde heilige of diens attribuut. In de 14e eeuw werden de insignes opengewerkt en werden de voorstellingen gedetailleerder.

Pelgrimsinsignes

De Sint Jacobsschelp was het embleem voor de bedevaart naar Santiago de Compostella.
De mantel met daarop het insigne maakten de pelgrims herkenbaar zodat deze verzorging kregen en beschermd werden tegen struikrovers.
Er werden ook bedevaarten gemaakt naar de Alblasserwaard. Schelluinen werd in 1248 door de bisschop van Keulen als bedevaartsoord aangewezen.
Hier mocht na de biecht de 'Goddelijke kwijtschelding voor begane zonden' worden verleend. Het verlenen van aflaten was een welkome bron van inkomsten van de op dat moment zieltogende Commanderij van de Ridderlijke Duitsche Orde. Veel leverde het niet op. Alleen in de 14e eeuw is een opgelegde bedevaart bekend die Schelluinen als bestemming had. Vanuit Gent werd tussen 1350-1351 en 1359-1360 een opgelegde bedevaart vermeld naar 't sente Niclaeus in Scallinen bi Goerichem'. Patroonheilige van de kerk van Schelluinen was Sint Nicolaas, die op 6 december zijn naamdag had.

Bronnen:
www.historiek.net.nl en Zuidervaart, H.J. (2013) Ridders, Priesters en Predikanten in Schelluinen. De geschiedenis van een commanderij van de Ridderlijke Duitsche Orde, Balije van Utrecht. Verloren, Hilversum.

Museum Het Reghthuys

Dorpsstraat 10
3381 AG Giessenburg

Vacatures

Wij zoeken bestuursleden. Onze vereniging is op zoek naar een conservator en een bestuurslid PR en communicatie. Kom jij ons team versterken? Kijk hier voor meer informatie.

Openingstijden

woensdag- en zaterdagmiddag
13:30 uur tot 17:00 uur
groepen op afspraak

0184 65 28 72
bgg secretariaatgvgs@gmail.com

Museumstuk

Het belang ervan wordt tegenwoordig wel eens onderschat, maar vroeger begrepen ze dat wel. En dan geldt dat niet alleen voor de fabricage en het transport van de winkel naar huis. Ook thuis werden hoeden netjes opgeborden. Wat zou je zijn zonder een nette hoed? En dan niet alleen voor vrouwen...! > Lees verder

Volg ons ook op Facebook

Fotobank

Honderden historische foto's van onze dorpen in de Fotobank. Het aantal groeit nog steeds! > Lees verder